۹١
ای دوست عزیز هرچند شخص نیکوکار در درگاه پروردگار مقبولست ولی اوّل دانستن است و بعد عمل نمودن شخص کور هرچند صنعتی لطیف و بدیع ظاهر می‌نماید ولی خود از دیدارش محروم حیوانات چقدر زحمت انسان را می‌کشند و بار برمی‌دارند و راحت می‌بخشند ولی چون نادانند از این تعب و زحمت مکافاتی نمی‌برند ابر می‌بارد و گل و ریاحین می‌پرورد و دشت و صحرا و باغ و اشجار سبز و خرّم می‌کند ولی چون از نتائج و ثمر آن بیخبر است لهذا تمجید نگردد و توصیف نشود و هیچ نفسی ممنون و خوشنود از او نگردد این چراغ روشن است ولی از اینکه بیخبر است کسی از او ممنون نگردد و از این گذشته نفس نیکوکار و خوش‌رفتار البتّه از هر افقی مشاهدۀ انوار نماید اقبال کند فرق اینجا است ایمان دانستن است و عمل خیر مجرا داشتن
از تناسخ سؤال نموده بودی تناسخی که مفهوم خلق است باطل است ولی در انجیل اشاره برجوع است و آن رجوع صفاتست نه ذات تفصیل در رسالۀ ایقان مشروح و ترجمه گردیده و مطبوع شده آن را مطالعه نمائید
امّا فرق میانۀ مسیح و سائرین این است که مسیح جان بود و سائرین جسمند مسیح آفتاب بود و سائرین آئینه مسیح حقّ بود و حیات ابدیّه می‌بخشید و سائرین مرده‌اند و کسالت و غفلت بخشند
و سؤال از ارواح بشر نموده بودی ابداً فانی نگردد باقی هستند ولی ارواح نفوس ربّانی حیات ابدی یابند یعنی باعظم درجات کمال رسند امّا ارواح نفوس غافله هرچند باقیند ولی در عالم نقص و احتجاب و جهالت این مختصر جواب است تحقیق و تعمیق نما تا بحقیقت اسرار مفصّلاً اطّلاع یابی مثلاً جماد هرچند وجود و حیات دارد ولی بالنّسبه بانسان معدوم صرف و محروم از حیاتست زیرا انسان چون از حیات بممات انتقال نماید وجود جمادی حاصل کند در این صورت حیات جمادی ممات انسانیست این مختصر جواب است ع ع